Huyết áp cao( tăng huyết áp) đang ảnh hưởng ngày càng nhiều đối với mọi người, trong đó có cả phụ nữ mang thai. Một người phụ nữ có thể bị huyết áp cao tại bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ. Nếu không được điều trị, huyết áp cao có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng về sức khoẻ cho người mẹ, trẻ sơ sinh hoặc cả hai.
Tuy nhiên chị em cũng không cần quá lo lắng, trong hầu hết các trường hợp tăng huyết áp đều có thể phòng ngừa và điều trị được nếu chị em lưu ý những thông tin trong bài đọc dưới đây.
Mục lục
Các loại tăng huyết áp trong thai kỳ
Trường hợp các phép đo huyết áp cho kết quả lớn hơn hoặc bằng 140/90 mmHg có nghĩa người đó đang bị huyết áp cao. Thống kê cho thấy các rối loạn tăng huyết áp chiếm tỷ lệ 10-22% thai kỳ và được phân thành 3 nhóm, phản ảnh sự khác nhau về căn nguyên và các biến chứng thai kỳ( tăng huyết áp mạn tính, tăng huyết áp thai kỳ, tiền sản giật-sản giật). Tần suất các rối loạn này hoàn toàn không có con số chính xác cụ thể, tiền sản giật ảnh hưởng khoảng 5-8% tới thai kỳ. Tăng huyết áp mạn tính chiếm khoảng 20% các trường hợp tăng huyết áp trong thai kỳ.
Tăng huyết áp mãn tính
Phụ nữ bị tăng huyết áp mãn tính hoặc bị huyết áp cao trước khi mang thai hoặc phát triển nó trong nửa đầu hoặc sau 20 tuần sau khi mang thai (huyết áp tâm thu > 140 mmHg và/ hoặc huyết áp tâm trương > 90 mmHg).
Một bà bầu có thể phát triển một loại khác là tiền sản giật ghép trên tăng huyết áp mãn tính. Phụ nữ mắc bệnh này bị huyết áp cao và có thể phát triển một lượng protein bất thường trong nước tiểu, hoặc protein niệu. Sự hiện diện của protein trong nước tiểu có thể chỉ ra vấn đề với thận hoặc có thể có những thay đổi trong chức năng gan.
Phụ nữ bị tăng huyết áp mãn tính cần được theo dõi chặt chẽ trong suốt thai kỳ vì có nguy cơ gia tăng các biến chứng, bao gồm tiền sản giật ghép, nhau bong non, thai chậm tăng trưởng trong tử cung, sinh non và thai lưu.
Tăng huyết áp thai kỳ
Tăng huyết áp thai kỳ chỉ xảy ra trong thai kỳ và không có sự hiện diện của protein trong nước tiểu hoặc thay đổi chức năng gan. Phụ nữ thường phát triển tình trạng này trong nửa sau hoặc sau 20 tuần đầu tiên của thai kỳ.
Dạng huyết áp cao này thường là tạm thời và có xu hướng biến mất sau khi sinh con. Tuy nhiên, nó có thể làm nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao sau này.
Mặc dù hiếm, u tế bào ưa crôm có thể xuất hiện sớm trong thời gian mang thai, có khả năng gây tử vong. Cần làm xét nghiệm nếu có các biểu hiện của u tế bào ưa crôm( ví dụ như: nhức đầu, đổ mồ hôi, tăng huyết áp).
Tiền sản giật, sản giật và tiền sản giật ghép
Tiền sản giật là tình trạng huyết áp cao mà phụ nữ có thể đối mặt khi mang thai hoặc sau khi sinh. Đây là tình trạng nghiêm trọng và có thể dẫn tới hậu quả nguy hiểm khó lường. Nó thường xảy ra trong tam cá nguyệt thứ ba( được tính từ tuần thứ 28 đến 42 thai kỳ). Nó hiếm khi xảy ra sau sinh, tuy nhiên cũng không loại bỏ được hoàn toàn.
Nếu các triệu chứng tiền sản giật phát triển, chúng có thể bao gồm:
- huyết áp cao
- protein niệu
- sưng mặt và tay quá mức
- tăng cân do giữ nước
- đau đầu
- chóng mặt
- cáu gắt
- khó thở
- đau bụng
- buồn nôn
- nôn
- mờ mắt
- nhạy cảm với ánh sáng
Cảnh báo: Tiền sản giật-sản giật, tiền sản giật ghép có thể gây tử vong bất ngờ.
Biến chứng tăng huyết áp cho mẹ
Nếu tăng huyết áp nghiêm trọng hoặc không kiểm soát được, nó có thể gây ra các biến chứng cho mẹ và bé.
Huyết áp cao khi mang thai kiến phụ nữ có nguy cơ mắc các tình trạng sức khoẻ nghiêm trọng hơn sau này trong cuộc sống. Ở một vài nghiên cứu khoa học có chỉ ra rằng tăng huyết áp thai kỳ có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh thiếu máu cơ tim cao hơn, nhồi máu cơ tim, suy tim và đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Huyết áp cao được kiểm soát kém khiến phụ nữ có nguy cơ bị tiền sản giật và tiểu đường thai kỳ.
Một biến chứng của tăng huyết áp có tên là HELLP. Đây là một rối loạn gan và máu đe doạ tính mạng hiếm gặp. Các bác sĩ coi đó là một biến thể nặng của tiền sản giật. HELLP là tên gọi viết tắt của:
- Hemolysis- phá vỡ các tế bào hồng cầu
- Elevated Liver- tăng men gan- dấu hiệu của tổn thương gan
- Low Platelet( Giảm tiểu cầu): Tiểu cầu là một loại tế bào máu có chức năng cầm máu bằng cách làm máu vón cục và đông lại khi mạch máu bị thương. Triệu chứng giảm tiểu cầu là những nốt bầm tím xuất hiện trên da bệnh nhân và việc chảy máu lợi, mũi, đường tiêu hoá. Những trường hợp nặng có thể gây xuất huyết nội tạng và não, rất nguy hiểm với tính mạng.
Các biến chứng khác liên quan đến huyết áp cao khi mang thai;
- Đột quỵ
- Phá thai nhau thai- một tình trạng y tế nghiêm trọng trong đó nhau thai rách ra khỏi thành tử cung quá sớm
- Sinh non hoặc sinh con trước ngày đáo hạn- Các chuyên gia y tế khuyên nên thực hiện trường hợp này nếu nhau thai không cung cấp đủ chất dinh dưỡng và oxy cho em bé hoặc người mẹ gặp nguy hiểm
Nguy cơ tăng huyết áp cho bé
Huyết áp cao có thể làm tăng nguy cơ kết quả sinh nở kém, chẳng hạn như sinh non, kích thước thai nhỏ hơn trung bình và tử vong ở trẻ sơ sinh.
Huyết áp cao ảnh hưởng đến các mạch máu của người mẹ. Điều này có thể làm giảm dòng chảy chất dinh dưỡng qua nhau thai đến em bé, dẫn đến cân nặng khi sinh thấp.
Sinh non liên quan đến tăng huyết áp có thể dẫn đến các biến chứng sức khoẻ cho em bé. Chúng có thể bao gồm khó thở nếu phổi không được phát triển đầy đủ.
Dấu hiệu và triệu chứng
Các Hiệp hội tim mạch gọi huyết áp cao là ” sát thủ thầm lặng” bởi vì hầu hết những người mắc không xuất hiện triệu chứng. Điều này có nghĩa một người có thể bị huyết áp cao mà không hề hay biết.
Theo dõi huyết áp là một phần thiết yếu của công tác chăm sóc trước khi sinh. Điều quan trọng cần nhớ là phụ nữ có thể bị huyết áp cao trước, trong và sau khi mang thai.
Do vậy, phụ nữ cần được kiểm tra trước khi sinh thường xuyên để đảm bảo rằng huyết áp và các dấu hiệu quan trọng khác của họ nằm trong phạm vi bình thường và được điều trị nếu có sự bất ổn.
Ngoài ra, huyết áp dao động để đáp ứng với những thay đổi nhỏ trong cuộc sống một người, chẳng hạn như căng thẳng, chế độ ăn uống, tập thể dục và chất lượng giấc ngủ của họ. Đây là lý do tại sao mọi người nên có thói quen kiểm tra huyết áp thường xuyên.
Các yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp khi mang thai
Các yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp thai kỳ và tiền sản giật bao gồm:
- tiền sử tiền sản giật
- tăng huyết áp từ trước
- đái tháo đường
- sinh đôi hoặc sinh ba
- bệnh thận từ trước
- một số bệnh tự miễn
Các yếu tố nguy cơ khiến một người bị tăng huyết áp
- có tiền sử gia đình bị huyết áp cao
- thừa cân
- tuổi tác
- có cholesterol cao
- căng thẳng
- hút thuốc lá
- rượu bia
- không vận động thể dục thường xuyên
- mang thai ở tuổi già
- tiền sử huyết áp cao ở lần mang thai trước
Điều trị
Phụ nữ bị tăng huyết áp mãn tính nên tiếp tục dùng thuốc hạ huyết áp trong thai kỳ. Tuy nhiên, một số loại thuốc hạ huyết áp thông thường không phù hợp cho phụ nữ mang thai, vì vậy các chuyên gia y tế thường sẽ gợi ý dùng loại thuốc khác.
Nếu tăng huyết áp thai kỳ nghiêm trọng hoặc phụ nữ bị tiền sản giật-sản giật, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để hạ huyết áp và giúp em bé trưởng thành nếu thai không đủ tháng. Phụ nữ có thể nhập viện để theo dõi.
Các bác sỹ có thể kê các loại thuốc chống co giật, chẳng hạn như magie sulfat để ngăn ngừa co giật ở những người bị sản giật, tiền sản giật.
Trong một vài trường hợp, bác sĩ có thể khuyên sinh em bé để điều trị. Thời gian sinh nở phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng người mẹ, cũng như khoảng thời gian mang thai.
Phụ nữ đang mang thai nên nhờ các bác sỹ tư vấn về cách kiểm soát huyết áp của mình.
Phòng ngừa
Thực hiện thay đổi lối sống đơn giản, chẳng hạn như tập thể dục nhiều hơn, thực hiện một chế độ ăn uống cân bằng hơn, có thể giúp ngăn ngừa huyết áp cao.
Điều quan trọng cần lưu ý là một số yếu tố rủi ro như di truyền, tiền sử mang thai,… Vì lý do này, không phải tất cả các trường hợp tăng huyết áp trong thai kỳ đều có thể phòng ngừa được.
Một số các để giảm nguy cơ huyết áp cao khi mang thai bao gồm:
- hạn chế ăn muối
- giữ nước
- chế độ ăn uống cân bằng
- hạn chế ăn thực phẩm chế biến đóng hộp
- tập thể dục thường xuyên
- đi khám thai định kỳ
- tạo thói quen đo huyết áp định kỳ
- không hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích, đồ uống có cồn
Tóm lược
Huyết áp cao( hay tăng huyết áp) trong khi mang thai có thể đe doạ tính mạng đối với người phụ nữ trong một số trường hợp. Nếu không được điều trị, huyết áp cao có thể gây hại cho cả mẹ và bé.
Huyết áp cao không phải là hoàn toàn dẫn đến các trường hợp biến chứng nghiêm trọng về sức khoẻ, vẫn có thể biến mất sau khi sinh con.
Tăng huyết áp sau khi mang thai thường có thể phòng ngừa và điều trị được.
Bác sĩ sẽ theo dõi chặt chẽ tình hình huyết áp của mẹ trong thai kỳ để ngăn ngừa các biến chứng có thể đe doạ tính mạng của mẹ. Điều quan trọng là phụ nữ cần thăm khám trước khi sinh thường xuyên và báo bất kỳ triệu chứng bất thường nào của mình với bác sỹ.
Nguồn tham khảo:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/323969.php