Huyết áp cao ở trẻ em không nên chủ quan

Cao huyết áp nếu xuất hiện ở trẻ nhỏ hoàn toàn có thể tiến triển thành bệnh lý mạn tính và gây ảnh hưởng đến tim, não, thận, mắt, tăng nguy cơ bị xơ vữa động mạch dẫn tới đột quỵ, làm suy giảm chất lượng cuộc sống cũng như giảm tuổi thọ của trẻ trong tương lai.

Thống kê tại Việt Nam cho biết, tỷ lệ mắc bệnh huyết áp cao ở lứa tuổi 6-11 là 13,4%, 12-15 là 16,9% và 16-18 là 19,1%; trong đó ở bé  trai nhiều hơn bé gái.

Tổng quan

Huyết áp cao ở trẻ em là khi trẻ có chỉ số huyết áp cao hơn huyết áp của 95% trẻ em khác có cùng giới tính, độ tuổi và chiều cao.

Huyết áp cao ở trẻ dưới 6 tuổi thường do một tình trạng y tế khác gây ra. Trẻ lớn hơn có thể bị huyết áp cao vì những lý do tương tự người lớn( ví dụ như: thừa cân, dinh dưỡng kém và thiếu tập thể dục).

Thay đổi lối sống, chẳng hạn như ăn một chế độ ăn có lợi cho tim và tập thể dục nhiều hơn, có thể giúp giảm huyết áp ở trẻ em. Tuy nhiên, ở một số trường hợp khác cần điều trị bằng thuốc.

Khi nào cần cho trẻ đi khám bác sĩ?

Việc theo dõi huyết áp của con trẻ vô cùng cần thiết, và đều được thực hiện trong các buổi khám sức khỏe định kỳ.

Với những trường hợp các em bé có tiền sử sinh non, nhẹ cân, bệnh tim bẩm sinh hoặc một số vấn đề về thận việc kiểm tra huyết áp nên được thực hiện nhiều hơn. Phụ huynh có thể trang bị máy đo huyết áp tại nhà để thực hiện việc theo dõi chỉ số huyết áp của bé thường xuyên hơn và kịp thời hơn. Một trong những thương hiệu đã được nhiều người tin dùng và lựa chọn là Omron, đây là dòng máy đo huyết áp duy nhất trên thị trường được Hội Tim Mạch Việt Nam khuyên dùng.

Huyết áp cao thường không gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, các dấu hiệu và triệu chứng có thể chỉ ra tình trạng khẩn cấp huyết áp cao (khủng hoảng tăng huyết áp) bao gồm:

• Nhức đầu
• Động kinh
• Nôn
• Đau ngực
• Tim đập nhanh, đập mạnh hoặc đập mạnh (đánh trống ngực)
• Khó thở

Nếu con bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp.

Chẩn đoán

Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra thể chất và đặt câu hỏi về lịch sử y tế của con bạn, tiền sử gia đình bị huyết áp cao, và mức độ dinh dưỡng và hoạt động.

Huyết áp của con bạn sẽ được đo. Kích thước vòng bít chính xác rất quan trọng để đo chính xác. Trong một lần khám, huyết áp của con bạn có thể được đo hai lần trở lên cho chính xác.

Để chẩn đoán huyết áp cao, huyết áp của con bạn phải cao hơn bình thường khi được đo trong ít nhất ba lần đến bác sĩ.

Nếu con bạn được chẩn đoán bị huyết áp cao, điều quan trọng là xác định xem đó là tăng huyết áp nguyên phát hay thứ phát. Những xét nghiệm này có thể được sử dụng để tìm kiếm một tình trạng khác có thể gây ra huyết áp cao của con bạn:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra lượng đường trong máu, chức năng thận và số lượng tế bào máu của con bạn
• Xét nghiệm mẫu nước tiểu (xét nghiệm nước tiểu)
• Siêu âm tim , xét nghiệm để kiểm tra lưu lượng máu qua tim của con bạn, nếu bác sĩ của con bạn nghi ngờ có vấn đề về cấu trúc tim có thể gây ra huyết áp cao
• Siêu âm thận của con bạn

Nguyên nhân tăng huyết áp ở trẻ em

Theo các chuyên gia tim mạch, nguyên nhân gây cao huyết áp cho trẻ nhỏ khá đa dạng. Cụ thể, bệnh cao huyết áp nguyên phát thường gặp ở trẻ em hiện nay là do chế độ dinh dưỡng bất hợp lý và lối sống ít vận động. Còn những trẻ bị cao huyết áp thứ phát, đại đa số có nguyên nhân là bệnh lý về thận.

Ngoài ra, một số bệnh lý khác như dị dạng mạch máu, rối loạn hormone và một vài loại thuốc cũng có thể dẫn đến bệnh tăng huyết áp ở trẻ nhỏ.

Đặc biệt, đối với trẻ sơ sinh, cao huyết áp thường là do biến chứng của tình trạng sinh non như huyết khối trong động mạch thận, loạn sản phế quản phổi; hoặc do bất thường thận bẩm sinh, hẹp eo động mạch chủ…

Bên cạnh đó, nguyên nhân còn đến từ môi trường sống xung quanh, ví dụ như có người thân hút thuốc lá…

Theo dõi huyết áp lưu động

Để xác nhận chẩn đoán huyết áp cao, bác sĩ của con bạn có thể đề nghị theo dõi huyết áp lư động. Là máy đo huyết áp tự động, theo dõi huyết áp liên tục 24 giờ trong điều kiện ngoại trú, ban ngày máy có thể đo mỗi 15-30 phút 1 lần và ban đêm mỗi 30 phút -1 giờ 1 lần, trong điều kiện bệnh nhân làm việc, ăn ngủ, sinh hoạt bình thường.

Theo dõi huyết áp lưu động có thể giúp loại trừ huyết áp tạm thời tăng do con bạn lo lắng tại phòng mạch của bác sĩ (tăng huyết áp áo choàng trắng).

Tìm hiểu thêm ở bài viết: Tăng huyết áp áo choàng trắng là gì?

Ở trẻ em, huyết áp cao là bao nhiêu?

Huyết áp của trẻ em thay đổi theo chiều cao, độ tuổi và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như giới tính, sự hoạt động và nghỉ ngơi, trạng thái xúc cảm, tư thế và thuốc men.

Trẻ trong độ tuổi từ:

Điều trị cao huyết áp ở trẻ như thế nào?

 

Nếu con bạn được chẩn đoán bị huyết áp cao hoặc vừa phải (tăng huyết áp giai đoạn 1), bác sĩ của con bạn có thể sẽ đề nghị thử thay đổi lối sống, chẳng hạn như chế độ ăn uống lành mạnh cho tim và tập thể dục nhiều hơn, trước khi kê đơn thuốc. Nếu thay đổi lối sống không có tác dụng, bác sĩ của con bạn có thể khuyên dùng thuốc huyết áp.

Nếu con bạn được chẩn đoán bị huyết áp cao nghiêm trọng (tăng huyết áp giai đoạn 2), bác sĩ có thể sẽ khuyên dùng thuốc ổn định huyết áp.

Các loại thuốc có thể bao gồm:

• Thuốc lợi tiểu. Còn được gọi là thuốc nước, những chất này tác động lên thận của con bạn để giúp con bạn loại bỏ natri và nước, giảm huyết áp.
• Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE). Những loại thuốc này giúp thư giãn các mạch máu của con bạn bằng cách ngăn chặn sự hình thành của một hóa chất tự nhiên làm thu hẹp các mạch máu. Điều này giúp máu của con bạn dễ lưu thông hơn, giảm huyết áp.
• Thuốc ức chế thụ thể angiotensin II. Những loại thuốc này giúp thư giãn các mạch máu bằng cách ngăn chặn một hóa chất tự nhiên làm hẹp các mạch máu của con bạn.
• Thuốc chặn canxi. Những loại thuốc này giúp thư giãn các cơ mạch máu của con bạn và có thể làm chậm nhịp tim của trẻ.
• Thuốc chẹn beta. Những loại thuốc này làm giảm khối lượng công việc lên tim của con bạn, khiến nó đập chậm hơn và ít lực hơn. Chúng thường không được khuyến cáo như là một điều trị ban đầu cho một đứa trẻ.

Con bạn có thể cần dùng thuốc huyết áp tạm thời hoặc vô thời hạn. Nếu huyết áp cao của con bạn là do béo phì, giảm cân có thể khiến thuốc không cần thiết. Trong các trường hợp khác, điều trị các tình trạng y tế khác mà con bạn có thể kiểm soát được huyết áp của mình.

Mặc dù ít được biết về tác dụng lâu dài của thuốc huyết áp đối với sự tăng trưởng và phát triển của trẻ, nhưng nhiều loại thuốc này thường được coi là an toàn khi sử dụng khi nhỏ tuổi.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm biện pháp bấm huyệt, là một phương pháp rất đơn giản hỗ trợ điều trị cao huyết áp tốt hơn, bạn tham khảo tại bài viết bấm huyệt hỗ trợ điều trị cao huyết áp tốt hơn.

Lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà

Huyết áp cao được điều trị tương tự ở trẻ em và người lớn, thường bắt đầu bằng thay đổi lối sống. Ngay cả khi con bạn dùng thuốc điều trị huyết áp cao, thay đổi lối sống có thể làm cho thuốc hoạt động tốt hơn.

• Kiểm soát cân nặng của con bạn. Nếu con bạn thừa cân, giảm cân thừa hoặc duy trì cùng trọng lượng trong khi cao hơn có thể làm giảm huyết áp.
• Cho con bạn một chế độ ăn uống lành mạnh. Khuyến khích con bạn ăn một chế độ ăn có lợi cho tim, nhấn mạnh trái cây, rau, ngũ cốc, các sản phẩm từ sữa ít béo và các nguồn protein nạc, như cá và đậu, và hạn chế chất béo và đường.
• Giảm muối trong chế độ ăn của trẻ. Cắt giảm lượng muối (natri) trong chế độ ăn của trẻ sẽ giúp giảm huyết áp. Trẻ em từ 4 đến 8 tuổi không nên có hơn 1.200 miligam (mg) mỗi ngày và trẻ lớn hơn không nên có hơn 1.500 mg mỗi ngày.
• Hạn chế thực phẩm chế biến, thường có nhiều natri và ăn tại các nhà hàng thức ăn nhanh, có thực đơn chứa đầy muối, chất béo và calo. Tham khảo chi tiết hơn tại: Người bị cao huyết áp nên ăn gì, kiêng gì?
• Khuyến khích hoạt động thể chất. Tất cả trẻ em nên có 60 phút hoạt động thể chất mỗi ngày.
• Giới hạn thời gian xem ti vi, máy tính, điện thoại, … Để khuyến khích con bạn năng động hơn, hãy giới hạn thời gian trước tivi, máy tính hoặc các thiết bị khác – không có tivi trước 2 tuổi và không quá hai giờ thời gian trên màn hình một ngày sau 2 tuổi.
• Con bạn có thể khó thay đổi lối sống lành mạnh nếu các thành viên khác trong gia đình không ăn uống tốt hoặc tập thể dục. Cả gia đình bạn sẽ được hưởng lợi từ việc ăn uống tốt hơn. Tạo niềm vui gia đình bằng cách chơi cùng nhau – đi xe đạp, chơi đuổi bắt hoặc đi dạo.

Bên cạnh tất cả những điều trên, việc cần thiết và kiểm soát được tình trạng huyết áp của con bạn đó là cách theo dõi huyết áp thường xuyên, định kỳ. Bạn có thể tìm hiểu về: Lợi ích của việc theo dõi huyết áp tại nhà được viết trên trang báo Dân trí.

Chuẩn bị cho buổi khám sức khoẻ

Huyết áp của con bạn sẽ được kiểm tra như là một phần của kiểm tra thể chất hoàn chỉnh định kỳ hoặc trong bất kỳ cuộc hẹn bác sĩ nhi khoa nào khi được chỉ định. Trước khi kiểm tra huyết áp, đảm bảo con bạn không có chất caffeine hoặc chất mô phỏng khác.

Bạn nên lập danh sách:

• Các triệu chứng con bạn có, và khi chúng bắt đầu. Huyết áp cao hiếm khi gây ra các triệu chứng, nhưng nó là một yếu tố nguy cơ cho bệnh tim và các bệnh khác ở trẻ em.
• Thông tin cá nhân chính, bao gồm tiền sử gia đình bị huyết áp cao, cholesterol cao, bệnh tim, đột quỵ hoặc tiểu đường.
• Tất cả các loại thuốc, vitamin hoặc chất bổ sung mà con bạn dùng, bao gồm cả liều lượng.
• Chế độ ăn uống và thói quen tập thể dục của con bạn, bao gồm cả lượng muối.

Bạn nên hỏi bác sĩ những câu hỏi:

• Con tôi sẽ cần những xét nghiệm gì?
• Con tôi có cần dùng thuốc không?
• Những loại thực phẩm con tôi nên ăn hoặc tránh?
• Hoạt động thể chất như thế nào thì phù hợp?
• Bao lâu thì tôi cần sắp xếp các cuộc hẹn để kiểm tra huyết áp của con tôi?
• Tôi có nên theo dõi huyết áp của con tôi ở nhà?

Đừng ngần ngại hỏi thêm những câu hỏi khác!

Bác sĩ của con bạn có thể hỏi bạn một số câu hỏi, bạn nên nhớ chính xác để trả lời, chẳng hạn như:

• Huyết áp của con bạn được kiểm tra lần cuối khi nào?
• Con bạn liệu có sinh non hay thiếu cân khi sinh?
• Trong gia đình bạn có ai hút thuốc?

Trên đây là những thông tin về huyết áp cao ở trẻ em mà Huyetap.net tổng hợp gửi tới bạn đọc, nhất là các bậc phụ huynh, bạn cần theo dõi sức khoẻ nói chung cũng như huyết áp của con mình nói riêng để bảo đảm được hoạt động thể chất và sáng tạo của trẻ thơ.

Nguồn tham khảo:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-pressure-in-children/diagnosis-treatment/drc-20373446